Wie droomt er niet van een ontmoeting met de grote 5 dieren van de savanne: de leeuw, de olifant, de jaguar, de buffel en de neushoorn? Tussen de grashalmen op het Afrikaanse continent mengen ze zich met – of doen ze zich tegoed aan – de Small Five (de olifant-spitsmuis, de mieren-leeuw, de panter-schildpad, de neushoorn-kever en de witsnavel-buffel-wever) en de ‘Ugly five’: de hyena, de aasgier, het wrattenzwijn, het wildebeest en de maraboe-ooievaar. Ze delen hun leefgebied met elegante giraffen, antilopes en flamingo’s en strijden om prooien met andere jagers zoals krokodillen en nijlpaarden.
Al deze fascinerende dieren leven door elkaar en vormen samen een waanzinnig ecosysteem. Door bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en daarmee een steeds kleiner wordende leefomgeving, komen ze helaas ook steeds vaker in aanraking met mensen. En waar mens en wild dier elkaar (te) vaak ontmoeten, ontstaat het risico op nieuwe ziektes, zoals COVID-19, maar ook de vogelgriep, de varkenspest of de krokodillenkoorts.
Nu zijn er op hetzelfde Afrikaanse continent – en in sommige gevallen daar buiten – ook de Big Five van de infectieziekten te vinden: hiv/aids, malaria, tuberculose, antimicrobiële resistentie en dengue. Deze mengen zich op hun beurt met de small and ugly five van de infectieziekten: gonorrhoe, syfilis, chikungunya, lepra, rabiës en nog veel meer vervelende virussen, bacteriën en schimmels. Door de veranderende klimatologische omstandigheden zoals hogere temperaturen, aanhoudende droogtes of juist overstromingen, krijgen al deze ziekteverwekkers nog grotere kansen om zich te verspreiden. Daar heb jij mogelijk last van, maar de bevolking in het land waar ze ontstaan nog veel meer.
Ga jij deze zomer op safari? Bedenk dan ook eens wat je kunt doen om een bijdrage te leveren aan het land dat je bezoekt. Je kunt natuurlijk geld geven aan het Wereldnatuurfonds (WWF) voor de bescherming van de dieren en hun leefomgeving. Een hele goede keus! Als je liever iets wilt doen voor de mensen, kun je er ook voor kiezen geld te geven voor de bestrijding van de infectieziekten die soms wel de helft van de bevolking treffen. Daaronder zitten ook veel jonge mensen en zelfs kinderen.
Precies om die reden was ik vorige week in Zuid-Afrika om een bezoek te brengen aan door Nederland en andere donoren gesteunde organisaties die zich inzetten om nieuwe vaccins, medicijnen en testen te ontwikkelen voor de Big, de Small en de Ugly Five van de infectieziektes. Veel van deze organisaties zijn in de jaren ’80-‘90 in de townships ontstaan als reactie op de om zich heen grijpende hiv/aids epidemie. Door onderzoek te doen in de townships zelf, krijgen de mensen sneller en beter toegang tot medicijnen. Hoewel de nieuwe besmettingen al jaren dalen, raken elke week (!) nog steeds 4000 met name jonge mensen besmet met hiv/aids. Deze hiv/aids besmettingen maken mensen bovendien vatbaarder voor andere infecties zoals de small en ugly fives van de infectieziekten. Vooral in combinatie met het hoge aantal tuberculose besmettingen - 25% van de kinderen onder 5 en 50% van de 14-jarigen is besmet - leidt dat tot een serieuze ziektelast.
Door nieuwe uitvindingen zoals mRNA vaccins (het in Kaapstad gevestigde Afrigem is een voorloper op dit terrein), stickers in plaats van naalden en thuistesten, worden mensen steeds beter in staat gesteld zichzelf te beschermen. Natuurlijk blijft het ook belangrijk jongeren te stimuleren condooms te gebruiken. Daar is nog wel een wereld te winnen. Bij de Desmond Tutu Health Foundation zag ik dat er goed was nagedacht over manieren om jongeren te verleiden naar de klinieken te komen, namelijk door bij de klinieken ook een sportclub, basketbalveld of kunstcorner te bouwen. Het mooie is dat al die sportfaciliteiten de jongeren aanzetten tot gezond gedrag, namelijk lekker sporten en hen tegelijkertijd ook een duwtje in de rug geven om zich te beschermen en te laten testen op hiv/aids.
Mocht je in je enthousiasme rondom het EK of tijdens een reis tussen de Big, de Small of de Ugly Fives in contact komen met de vakantieliefde van je leven, wees dan geen struisvogel, maar zorg goed voor jezelf, je gezondheid en je omgeving.
Comments